Berlangako San Baudelio eta Gerardo Diego
Jaiotzez kantabriarra izan arren, 27ko belaunaldiko poeta, Gerardo
Diegok lotura handia izan zuen Soriarekin eta bere bizitza kulturalarekin, 1920an Hizkuntza eta Literaturako irakasle gisa Soriako institutu batean katedra lortu zuenetik 1922ra arte, zeina Gijonera joan baitzen eta gero beste hiri batzuetara, baina askotan itzuli zen Soriara, eta lan literario garrantzitsua eskaini zion.
Bere bisitetako batean, Berlangako San Baudelio ermitak txundituta, poema hunkigarri hau idatzi zuena, Soria (1948) poema-liburu berrikusian jasoa. Bertan, haur baten ahotsaz, baselizako horma-pinturetako 1920ko hamarkadan jasandako espoliazioa deskribatzen du.
-Que no. -Sí; madre, que sí.
Que yo los vi.
Cuatro elefantes
a la sombra de una palma;
los elefantes, gigantes.
-¿Y la palma? -Pequeñita.
-¿Y qué más?
¿Un quiosco de malaquita?
-Y una ermita.
-Una patraña
tu ermita y tus elefantes.
Ya sería una cabaña
con ovejas trashumantes.
-No. Más bien una mezquita
tan chiquita.
La palma
me llevó el alma.
-Fue sólo un sueño, hijo mío.
-Que no, que estaban allí,
yo los vi,
los elefantes.
Ya no están y estaban antes.
(Y se los llevó un judío,
perfil de maravedí.)
Duela mende bat pasatxo, Berlangako San Baudelio baseliza, espainiar mozarabiarraren “Kapera Sixtinoa” bezala ere ezaguna, lanabesen eta aberen biltegia zen. 1922an, Leon Levi izeneko merkatari batek, poetaren hitzetan “judío, perfil de maravedí” zenak, Gabriel Dereppe arte-ibiltariarekin lotua, irudien jabe ziren Casillas de Berlanga herriko bizilagunei erosi zizkien pinturak, 65.000 pezetan. Strappoaren teknikak ia bederatzi mendez aterpetu zituzten hormetatik atera zituen, Estatu Batuetara bidean jartzeko, Londresetik.
San Baudelio baseliza Monumentu Historiko Artistikoa zen 1917tik, eta
espoliazio hori saihesteko demanda jarri zuten epaitegietan. Zoritxarrez,
auzitegiek erosleen alde huts egin zuten, eta New Yok, Cincinatti eta
Indianapoliseko museoek Soriako erromanikoaren pintura ederrekin apaindu
zituzten aretoak.
Baseliza eder honetako margoen zati bat Espainiara itzuli zen, Prado Museora hain zuzen ere, Segoviako San Martin elizako absidearen truke Estatu Batuetako Gobernuarekin egindako akordio baten bidez.
Berlangaren San Baudelioren irudiak museoetan:
Mercedes Larrauri. Ramón Ugarte
